2019, 50 jaar na de maanlanding. Reden voor de Volkskrant om Olaf Tempelman de invloed van de verovering van de ruimte op muziek te laten belichten. Hij noemt King Crimson, Van Der Graaf Generator en de hoezen van Yes. Natuurlijk Bowie, Pink Floyd, The Moody Blues, Hawkwind, zelfs de Doors.
Muziek die er toe doet, en waar we weer naar moeten luisteren, zoals naar de Generator, de band van Peter Hammill die ik een paar jaar geleden als dichter aan het werk zag op Crossing Border.
Maar.
Tempelman beweert dat punk een einde maakte aan deze maanwanen. Vergeet het Olaf. Misschien in de progrock, maar in jazz, funk, hip-hop, elektro en in marginale genres als left-field house of indie electronic is de zucht naar het buitenwereldlijke nooit om zeep geholpen door slissende Britse pubers.
Het genre raakte op zijn retour toen o zo aardse punkrockers na 1975 de aanval openden op afwijkende maatsoorten, kosmische pretenties en astrale lengten. Veel progbands leken midden jaren zeventig net als de Nasa op een dood spoor te zitten, steeds holler en pompeuzer te gaan klinken om te camoufleren dat niemand wist hoe de reis door de kosmos nu verder moest.
Muzikanten als jazz-pianist-componist Sun Ra, funkpresident George Clinton of hiphoppionier Afrika Bambataa wisten heel goed hoe de reis kon worden vervolgd.
Met zijn magistrale Space Is The Place uit 1973 geeft Sun Ra aan waar het naar toe moet. Openend met wat gepiel op een Minimoog beginnen bariton sax, bas en drums een eindeloos repeterende groove. Als in een Fela Kuti-nummer valt een koor van blazers in, waarna June Tyson het woord neemt.
Space is the place
Outer space is a pleasant place
A place that's really free
There's no limit to the things that you can do
There's no limit to the things that you can be
Your thought is free
Your life is worthwhile
George Clinton de voorman van Parliament en Funkadelic ontkende de invloed van Sun Ra op zijn werk niet:
Yeah, Sun Ra’s out to lunch - same place I eat!
Op Parliaments beste album Mothership Connection uit 1975 voert Clinton een DJ op die ‘Top of the Chocolate Milky Way, 500,000 kilowatts of P. Funk-power’ live vanaf station W-E-F-U-N-K aan boord van het Mothership p-funk op onze trommelvliezen afvuurt. Outer space weten ze wel dat het bij funk om de ‘one’ gaat en niet om de ‘three’:
Hey I was diggin’ on y’all’s funk for awhile
Sounds like it got a three on it though, to me
Then I was down south and I heard some funk with some main ingredients
Like Doobie Brothers, Blue Magic, David Bowie
It was cool, but can you imagine Doobie in your funk? Ho
W-E-F-U-N-K, we funk
In het titelnummer zet Clinton koers naar aarde:
Citizens of the universe, recording angels
We have returned to claim the pyramids
Partying on the mothership
I am the mothership connection
Parliament - Mothership Connection
Niet voor niets landde Clinton tijdens de shows in een ruimtevaartschip - nu een museumstuk - op het podium, we zijn terug, die piramiden zijn van ons!
Er wordt wel beweerd dat Sun Ra of Clintons zucht naar de ruimte hen een mogelijkheid bood om te ontsnappen aan een grauwe raciale werkelijkheid.1 Het zal hen eerder een speelveld hebben gegeven om tot in het oneindige met klank te experimenteren. Dat gold ook voor de Duitse bands die geholpen door de klanken die de eerste generatie synthesizers voortbrachten de platgetreden blues- en rockpaden verlieten. Kraftwerk maakte liedjes over kometen, spacelabs of andere zaken die in de hemel aan ons voorbij trekken.
Michael Rother, Hans-Joachim Roedelius en Dieter Moebius verklankten het kosmische in Sehr Kosmisch op hun debuut, Musik von Harmonia.
Begin jaren 80 gooide de New Yorkse dj Afrika Bambaataa2 die Duitse avantgarde klanken samen met de p-funk van Clinton in de blender. Het leverde de hip-hop klassieker Planet Rock op.
Afrika Bambaataa - Planet Rock
Jonzun Crew met Lost in Space (1983) volgden niet veel later met een hip-hop thema album over de ruimte, waarop ze Sun Ra eerden door zijn woorden even te lenen.
Jonzun Crew - Space is the Place
Godzijdank was punk niet zo machtig om het verlangen naar ruimte spottend en spugend onmogelijk te maken. Muzikanten die hun gitaren inruilen voor elektronica zullen niet onder de invloed uit kunnen van de Duitse avant-garde bands, Clintons funkateers of Sun Ra’s ideeënrijk.
Kijk maar eens naar het afscheidsconcert dat LCD Soundsystem in 2011 in Madison Square Garden gaf waarbij Juan MacClean en Shit Robot een gastoptreden op vocoder gaven, gehuld in astronautenpakken en gezeten in met glinsterend folie bekleedde kartonnen ruimtevaartuigen. Clinton zal het grijnzend hebben aangezien.
noot 1. In de sociologie wordt de fascinatie van zwarte muzikanten gerangschikt als Afrofuturism. Clinton en Sun Ra worden daarbij steevast genoemd, maar ook Drexciya (techno), Public Enemy (hip-hop) en zelfs disco- en gay-icoon Sylvester zag ik voorbijkomen.
noot 2. Bambaataa’s reputatie is helaas ernstig besmet geraakt door diverse verhalen over misbruik (bron: Vice) door de voorman van de Zulu Nation.
