Ik had mij eerder voorgenomen om mijn bewondering voor Michael Cuscuna (1948-2024) om te zetten in een artikel. Het is er niet van gekomen en vanochtend schrok ik op bij het bericht dat hij op 19 april was overleden.

Na een lang en productief leven en berichten over de ziekte die hem trof komt zijn dood niet als een verrassing, maar gezien zijn enorme kennis van het jazzverleden, van muzikanten, opnamesessies en catalogi van platenlabels is het toch een enorm gemis.

Ik kwam met zijn werk in aanraking toen ik mij verdiepte in het oeuvre van Duke Ellington, en daarbij op zoek ging naar een specifiek nummer. Blue Light uit 1938. Ik vond het op een box set Duke Ellington: The 1936-1940 Variety Vocalion and Okeh Small Group Sessions die werd uitgegeven door het Mosaic-label. In Nederland was het niet leverbaar maar via de website van het label wel. Een paar weken later werd het bezorgd, moest ik een flink bedrag aan invoerrechten betalen maar was ik toch blij met mijn aankoop.

Cuscuna speelde zelf drums, sax en fluit, maar begon zijn loopbaan als journalist en diskjockey. In de jaren ’70 begon hij met het produceren van albums, voor onder andere Atlantic en Motown. Bij ABC raakte hij betrokken bij de heruitgaves van Impulse!-albums. Voor Blue Note dook hij de archieven in en zorgde hij ervoor dat er sessies werden uitgegeven die nooit op plaat waren verschenen.

In 1983 leidde dit tot het oprichten van het Mosaic-label, samen met Charles Lourie. Het label specialiseerde zich in het uitgeven van box sets die per post werden verkocht. Door de beperkte oplage van 5000 stuks lukte het om labels te overtuigen van de waarde van hun catalogi en daar toegang tot te krijgen.

Net als bij literaire uitgeverijen als Gallimard of Minuit werd gekozen voor een uniforme lay-out van de box sets: elke box zwart, met witte rand en een foto van de artiest of een platenlabel. Van grote afstand herkenbaar als een Mosaic-uitgave. In een tweedehands vinyl-zaak op de Geldersekade zag ik ooit zo’n doos, van Tina Brooks. De verkoper vroeg er 80 of 90 euro voor, wat ik te veel geld vond en ik zag af van de aankoop. Een vergissing waarvan ik nog steeds spijt heb. De prijs was alleszins redelijk; op Discogs wordt de goedkoopste in Nederland verkrijgbare kopie voor 128 euro aangeboden.

Later kocht ik nog een set met alle sessies van muziek opgenomen voor het Bee Hive-label, en een van opnames van Ahmad Jamal. Deze sets werden verkocht door de helaas ter ziele gegane platenzaak Jazz Center in Den Haag.

In het begin werd de muziek op vinyl uitgebracht, later op cd. De schijven werden altijd vergezeld van een boekwerk met uitgebreide informatie over de muzikanten, het label en de sessies. Misschien nog wel meer waard dan de muziek zelf.

Gary Giddins schreef in 2001 bij het overlijden van Lourie het volgende over het Mosaic-label:

No company has done more to slake the thirst for completeness: Instead of bedside companions, Mosaic produced living-room monuments. Beyond memorializing the great, it has [...] triggered second thoughts about a wide range of music, from the Nat Cole trio and Ike Quebec to Gerald Wilson's big band and Capitol’s obscurities.

In datzelfde stuk schrijft Giddins ook deze zin:

Digitized sound was so offensive that those of us who didn’t know our high end from our rear end suddenly discovered that it was possible to filter all the joy out of records that had sounded just fine for 50 years.

Cuscuna was ook betrokken bij de uitgave van het werk van Charlie Christian The Genius Of The Electric Guitar. Alleen al om deze uitgave, in 2002 verschenen bij Columbia/Sony, verdient hij een eerbetoon, een klein standbeeld voor het BIM-huis of zo.

Cuscuna speelde ook een belangrijke rol in het bewaren van het fotoarchief van Blue Note-oprichter Francis Wolff. In 1984 werd Blue Note weer opgericht en raakte Cuscuna betrokken bij heruitgaves en remasters door Rudy van Gelder van oude Blue Note-albums. Een van de projecten waar bij bij betrokken was, waren de bij jazzliefhebbers bekende RVG Editions.

My idea was to make Mosaic definitive, with sessions in proper order, in the best sound, and with the context that only thorough annotation could provide.

Bij heruitgaves had Cuscuna altijd de stelregel dat de muzikant zich nooit zou moeten schamen voor een uitgebracht nummer. Al zijn werk ademt dat respect en de liefde voor muziek. De jazz-wereld zal het zonder hem moeten doen. Op Youtube is een mooi interview te bekijken waarin Cuscuna uitlegt hoe hij te werk ging.

If a recording only exist on a shelf it does not exist.