Bij toeval kreeg ik Boom's Blues van Wim Verbei onder ogen. De University Press of Mississippi diende een aanvraag in voor vergoeding van de vertaalkosten. Ik las of het vermoeden terecht was dat de kwaliteit van dit boek voldoende zou zijn om de uitgever te ondersteunen. Geheel terecht, wist ik al snel. Wat een boek...
Eigenlijk zijn het twee boeken.
Het eerste is een fascinerend, mooi opgebouwd verhaal van Verbei over een ooit bij een Britse uitgever aangekondigd boek over blues, geschreven door de Nederlander Frans Boom. Verbei is een kenner van boeken over blues, en meende dat het wereldwijd de eerste analyse moet zijn geweest van bluesteksten.
Via de erfgenamen van Boom krijgt hij het archief van de jong overleden schrijver-diplomaat-musicoloog in handen. Hij verklaart nauwgezet waarom het boek er nooit is gekomen. De oorlog is groot obstakel, maar evenzeer is dat Booms vriendschap met Will Gilbert - net als Frans een liefhebber van country-blues dat door jazzpuristen werd afgedaan als inferieur subgenre van jazz. Gilbert was een duistere journalist die op of over - Verbei trekt hier geen keiharde conclusies - het randje van collaboratie sjoemelt om zijn gezin te onderhouden. Het contrast tussen de precieze wetenschapper Boom en de fantaserende journalist Gilbert is fraai neergezet door Verbei.
Het tweede deel is het boek van Boom!
Verbei heeft dit op basis van verschillende Nederlandstalige en Engelstalige versies van het manuscript gereconstrueerd. Het is een analyse van de wijze waarop oude bluesliedjes zijn opgebouwd - met verschillende rijmschema's (aab, (a+b)-c-d, enz), zinsconstructie, maten - en een indeling naar belangrijke thema's - Niemand wil mij, Zij/hij wil mij niet meer, Ik wil jou niet meer...
Heerlijk.
Boom onderbouwt zijn betoog steeds met strofes uit liedjes die hij zelf heeft getranscribeerd - wat een werk! Geestig in dit verband is dat Verbei, met de alombeschikbaarheid van lyrics op internet en kennis van standaardwerken die later zijn verschenen, vaststelt dat Boom er vaak faliekant naast zat in wat hij hoorde. Dit doet verrassenderwijs weinig af van Booms betoog.
Een mooie observatie is deze:
De spiritual is een “God en wij-lied”, de blues een “Ik en de ander-lied”
Tot slot: in deze vorm (de twee boeken samen in een band) is de begeleidende cd onontbeerlijk. Het schijfje bevat de nummers die Boom bespreekt. Het geluid - vaak een fors obstakel bij oude blues - is mooi opgepoetst, helder. En die liedjes! Your Friends Gonna Use It Too van Walter Vincson:
Walter Vincson - Your Friends Gonna Use It Too
en Black Snake Swing van Victoria Spivey:
Victoria Spivey - Black Snake Swing
Beide had ik nog nooit gehoord. Wat een gemis!
Niet op de cd, maar ook mooi is T.B. Blues van Victoria Spivey:
Een beetje schmierend is Victoria hier aan het werk, begeleid door Lonnie Johnson op gitaar, Sonny Boy Williamson op mondharmonica, Willie Dixon op bas en Clifton James op drums:
- Boom's Blues - Muziek, journalistiek en vriendschap in oorlogstijd
- inclusief De Blues - Satirische liederen van de Noord-Amerikaanse Neger
- In de Knipscheer, 2011, 283 pagina's, € 34,50