Lang, lang geleden deed een vriend van mij onderzoek naar het gebrek aan belangstelling voor het uitvoeren van klassieke muziekconcerten op tv. Ik zal daar vast wel wat ideeën over hebben gehad, maar als liefhebber van wat vluchtigere genres als garagepunk en reggae was mijn mening minder relevant.
Of deze nu veel meer ter zake is mag worden betwijfeld, maar here goes...
Het zijn niet de muzikanten die je wilt zien. De muziek die ze maken, schept de beelden in je hoofd. Inzoomen op een strijker doet daar aan af. Muziek is in min of meerdere mate verhalend, maar zelfs experimentele, ongemakkelijke klanken vertellen iets.
De analogie met een goede roman is snel gemaakt. Een beetje schrijver brengt niet zichzelf in beeld maar geeft de lezer de mogelijkheid de door hem bedachte wereld te bouwen, te zien, er voor korte of langere tijd in te leven.
Een goede verfilming laat je het boek vergeten, en schept daarnaast iets nieuws. Een lezer heeft daarbij altijd het voordeel dat hij zich de in het hoofd opgebouwde wereld eigen heeft gemaakt. Die is groter en rijker dan de mogelijkheid die de cineast aanreikt, waar het plaatje verder moet worden ingekleurd.
Muziek is nog grootser vanwege het woordloze, redeloze. En toch kun je er in vertellen. In Oceanides schept Sibelius de zee, ook als je niet weet dat het om waternimfen in de Middellandse zee gaat. Dat is wat boud, maar met enig voorstellingsvermogen kan het. Hij schreef het toongedicht in 1913 en 1914. Duurt maar een minuut of 10, ik zou even luisteren.
De mogelijkheden van film of tv kunnen goed worden gebruikt om een onderwerp uit de wereld van klassieke muziek te belichten, zoals de druk die violiste Janine Jansen voelt, maar bij het puur registreren van een concertuitvoering zou het beeld eigenlijk zwart moeten blijven. Stefan Felsenthal - voormalig chef culturele programma’s bij de NOS - zei daar eens over:
Echte muziekliefhebbers willen alleen luisteren, ze sluiten hun ogen als er klassieke muziek op televisie klinkt en worden boos over de slechte geluidskwaliteit.